Zavisno od vaših želja i sposobnosti, Kopaonik pruža brojne mogućnosti za pešačenje. Na taj način ćete upoznati najatraktivnije delove Kopaonika, a takođe, unapredićete vaše zdravlje i psiho-fizičku kondiciju.
U saradnji sa Nacionalnim parkom Kopaonik organizovane su dve pešačke ture u pratnji vodiča.
Pešačka tura Nebeske stolice započinje vožnjom žičarom do Pančićevog vrha, a zatim se obilazi arheološki lokalitet Nebeske stolice.
Počinje se kretanjem niz stazu Duboka 1 crna do Krčmarskog puta, a zatim odatle do Nebeskih stolica. Povratak može da bude istim putem, a može se vratiti i Krčmarskim putem do Konaka preko Pajinog Presla.
Pešačka tura vodopad Jelovarnik, takođe, počinje vožnjom žičarom na Pančićev vrh, a zatim se odlazi do vodopada Jelovarnik. Ova tura je za ljubitelje dužih šetnji, po različitoj vrsti terena.
Evo i nekih tura, koje možete samostalno istražiti:
Duboka
Jedna od lakših tura, koja traje 4-5 sati, sa usponom oko 416 m jeste Duboka.
Staza prolazi kroz zanimljive predele Ravnog Kopaonika – Pajino preslo, Duboka, Kneževe bare i Ledenicu.Polazak na pešačku turu je od centra naselja konaci »Sunčani vrhovi«, pored »Mašinca«, uzbrdo do Pajinog presla (1804mnm). Odavde se naglo spušta nizbrdo smučarskom stazom Duboka-Crvena do sastava sa smučarskom stazom Duboka-Crna i dalje uzbrdo do međustanice žičare Mali Karaman. Blagim usponom po zemljanom putu u smeru severoistoka do početne stanice ski-lifta Kneževe bare. Zatim poprečnim zemljanim putem na vrh Ledenice (1870mnm), do izlazne stanice žičare Bela reka 2.
Povratak grebenom Ledenice, Karamana, smučarskom stazom Mali Karaman (Rtanj) do početne stanice ski-lifta Mali Karaman, pored doma Rtanj (1760mnm), preko Karamanskog potoka, slabo markiranom stazom dolazi se do Vojnog doma i centra naselja Sunčani vrhovi.
Metođe
Metođe je duga tura (6 do 7 sati), srednje težine.
Metođe je narodno svetilište, a nalazi se na mestu gde iz kamene litice teče voda kojoj se pripisuju lekovita svojstva.
Metođe je prirodni rezervat u okviru N.P.Kopaonik, karakterističan po šest fitocenoloških različitih smrčevih i bukovih zajednica.
Pravac kretanja – centar naselja Sunčani vrhovi, početna stanica žičare Karaman Greben, iza hotela Grand, smučarskom stazom uzbrdo do izlaznih stanica ski-liftova M. Karamana (Rtanj), Kneževih bara i Gvozdca. Produžiti do vrha Velikog Karamana (Vučak 1936mnm), gde je izlazna stanica ski-lifta Karamana (Jaram).
Na vrhu Velikog Karamana nalaze se monolitne granitne stene sa kojih se pružaju vidici na okolne planine: Rtanj na severu, Jastrebac i Staru planinu na istoku, a na zapadu vidici dosežu do udaljenih planina Prokletija, Šare, Bjelasice, Komova, Durmitora, kao i vrhova na Ravnom Kopaoniku.
Dalje staza vodi nizbrdo pored ski-lifta Karaman do prevoja Jaram (1788mnm). Posle pređenih 200 metara asfaltnog puta u smeru Brzeća, dolazi se do odvajanja sa desne strane makadamskog puta kojim se produži pored česme, pored Žljeba (1720mnm) i dolazi se do rampe. Nastavlja se u pravcu jugozapada do Gvozdačkog potoka do mostića gde se ubrzo dolazi do gejzira hladne vode, čiji mlaz dostiže visinu oko 5 metara.
Produži se obeleženom stazom niz potok pored napuštenog rudarskog okna (iz koga teče pitka voda), dolazi se do platoa sa stolovima i klupama. Zatim markirana staza vodi preko potoka – izohipsom do svetilišta Metođe (na oko 1540mnm), do koga se stiže kroz gustu četinarsko-bukovu šumu.
Od Metođa, povratak istom stazom pored potoka uzbrdo do početnih stanica ski-liftova: Ledenice i Gvozdca.
Hajdučica
Još jedna duga tura (7-8 sati), sa 415 metara uspona i srednjim stepenom težine je Hajdučica.
Staza prolazi kroz središte Ravnog Kopaonika, pokriveno četinarskom šumom, protkano retkim biljem, proplancima, potocima i tresetištem Jankova bara. Staza prolazi pored geomorfoloških spomenika – kamenih granitnih figura, Markovih i Lisičijih stena, Suvog vrha sa koga se pruža najlepši pogled na Ravni Kopaonik.Pravac kretanja – Konaci Sunčani vrhovi – Markove stene (1721 m), Lisičije stene (1686m) – Rvatske bačije (1650m) – južni Suvi vrh (1696m) – Hajdučica (1570m) – Jankova bara – Žiloviti laz – Samokovska reka – Jeličića strugara – ispod Ćakovog groba – staza za nordijsko smučanje, velika livada Crvene bare – izlazak uzbrdo stazom do Vojnog doma i Centra.Polazak na pešačku turu počinje iz centra naselja Konaci – Sunčani vrhovi u smeru severa, preko asfaltnog puta i parkinga prema dečjem odmaralištu Kragujevac. Odavde, kroz četinarsku šumu u pravcu severa, vodi obeležena staza i posle 850 metara dolazi se do skupine monolitnih granitnih Markovih stena. Markirana staza dalje vodi nizbrdo do staze za smučarsko trčanje i Samokovske reke. Reka se prelazi nešto niže 30 metara (nizvodno) i po prelasku reke vodi uz blagi greben severoistočno do izvora Dražina voda.Dalje, staza vodi prema severozapadu, do sastava sa šumskim putem gde se dolazi na manji proplanak. Treba skrenuti u pravcu zapada kroz visoku četinarsku šumu i za par minuta (oko 100 metara) dolazi se do velike skupine granitnih monolitnih stena – Lisičije stene (1688 mnm). Sa Lisičijih stena se istom stazom vraća na proplanak (raskrsnicu staza) i ulazi u markiranu stazu kojom se nastavlja u pravcu severozapada, paralelno sa šumskim kolskim putem u pravcu Rvatskih bačija (1650mnm) na velike prostrane livade. Pre dolaska na Rvatske bačije neposredno pored same staze – puta (zapadno) u niskoj četinarskoj šumi nalazi se spomen česma šumara Đorđevića.
Rvatske bačije nalaze se na zapadnim padinama (ispod sedla) Male i Velike Gobelje na izvorištu više potoka. Staza dalje vodi putem (zemljanim) u pravcu severa do raskrsnice puta i staza, okreće na zapad do sledeće raskrsnice dve stazice preko livade i izvora (južno) u pravcu Pajinog groba (1696 mnm). Posle oko 150 metara staza pravi zaokret prema severozapadu i dolazi se do proplanka – velike livade. Ovde treba skrenuti prema jugozapadu preko livade do ivice šume. Na završetku livade ide se kroz šumu naglo uzbrdo pored temelja zgrade i nakon 50-60 metara dolazi se do velike skupine gromadnih granitnih stena, razbacanih u obliku zaravni – a to je Suvi vrh (južni vrh 1696mnm).
Sa ovog vrha je najlepši pogled na Ravni Kopaonik i druge delove i vrhove Kopaonika. Silazi se istim putem na livadu do krivine putića, ide se na sever do raskrsnice puteva (markirana staza dolazi sa istoka – desne strane), a dalje se ide kolskim putem do sastava makadamskog i kolskog šumskog puta, naglo se skreće na severoistok (desno) do proplanka Hajdučica. Na kraju livade nalazi se šumska kuća ispred koje je česma pitke vode.
Oštri krš
Oštri krš je srednje teška tura, sa usponom oko 588m, koja traje oko 6 sati.Pravac kretanja – centar naselje Sunčani vrhov – preko 10 potočića – na Ćurčićku ravan – Rvatske bačije – Mala Gobelja – prevoj – Velika Gobelja – Suvi jelak – Oštri krš – Zanovet – Ciganska reka – Jaram – V. Karaman (Vučak) – dom Rtanj – Centar.Staza polazi od centra do početne stanice žičare, Karaman Greben – smučarskom stazom, uzbrdo do ski lifta, skreće se prema severu kroz šumu do početne stanice ski-lifta Mali Karaman – silazi pored Karamanskog potoka (zgrada vodovoda) na asfaltni put u pravcu severa na oštroj krivini puta (Kopaonik – Brzeće), ulazi se u šumu. Odavde neobeleženom stazicom preko livade Čatalan, pored ostatka temelja nekadašnjih baraka, produži se severoistočno – paraleno sa asfaltnim putem preko 10 potočića, kroz šumu Crni jelak. Prelazi se preko proseke (gde su položene vodovodne cevi) i izlazi na prevoj Jaram. Odatle, markirana staza vodi zemljanim kolskim putem do odvajanja drugog puta (kota 1774mnm) i u pravcu Velike i Male Gobelje do potoka i sastava puta i staze sa zapada. Dalje se produži uzbrdo na sedlo između Male i Velike Gobelje gde se izlazi na pešačku (neobeleženu) stazu koja obilazi Veliku Gobelju sa severne strane. Sa ove staze može se popeti na vrh V. Gobelje (1934mnm), odakle se pruža pogled prema zapadu – na planine, Durmitor, Bjelasicu, Komove, na istoku Suvu planinu, Rtanj, Jastrebac, a na jugu Pančićev vrh, i južne delove Kopaonika kao i na udaljene planinske masive Prokletije, Šar planinu i druge.
Staza vodi ivicom Suvog jelaka u pravcu Oštrog krša (1741mnm). Sa Oštrog krša mogu se videti nepregledne šume rezervata Gobelje i dolina Gobeljske reke.
Dalje se ide u pravcu juga, preko padine Zanoveti na dolinu Ciganske reke do hotela Srebrnac i dalje do prevoja Jaram (1788mnm).
Od Jarma uzbrdo uz smučarsku stazu stiže se do vrha Veliki Karaman (1936mnm). Na vrhu se nalazi skupina monolitnih granitnih stena sa kojih se pružaju vidici na okolne planine.
Potom se produži grebenom Karamana u pravcu juga do sastava izlaznih stanica ski-liftova Gvozdac, M.Karaman i Kneževe bare. Staza vodi nizbrdo smučarskom stazom do doma Rtanj, a odatle do početne stanice ski-lifta M.Karaman, preko Karamanskog potoka (pored jezerca) kroz šumu i izlazi se na asfaltni put do vojnog doma, a zatim u naselje Sunčani vrhovi.
Jankova bara
Jankova bara je, takođe, srednje teška tura, sa padom 402 metara i usponom 322 metara i traje 5-6 sati.Crvene bare i Jankova bara nalaze se na području Ravnog Kopaonika (1425-1650m), predeo je obrastao gustom četinarskom šumom kroz koju vijuga više potoka koji se ulivaju u Samokovsku reku.Samokovska reka obuhvata raznovrsne zajednice smrče sa mahovinom, kiselicom, bekicom kao i vegetaciju tresava.Jankova bara je najveća tresava na Kopaoniku sa većim brojem tresavskih zajednica kao i specifičnih zajednica smrče, jele, crnog i belog bora.
Pravac kretanja: centar Sunčani vrhovi, preko parkinga u pravcu severa dolazi se na stazu koja vodi blagom nizbrdicom u pravcu velike livade – Crvene bare (oko 1,5km). Od velike livade staza vodi u pravcu severozapada, prelazi nekoliko potoka i u velikom luku se približava kolskom putu i paralelno vodi prema Jeličić strugari. Ostaci Jeličića strugare nalaze se ispod visa “Đakov grob” (1650mnm). Put dalje nastavlja u pravcu severa prema Žilovitom lazu do raskrsnice puteva, odakle se skreće prema jugozapadu do Hajdučkog laza.
Staza nastavlja severoistočno do ulaza u rezervat Jankova bara. Od Jankove bare istim putem dolazi se do Jeličića strugare, do raskrsnice puteva i na oštroj krivini ulazi se na stazu (jugozapadna strana) koja vodi preko potoka. Dalje treba nastaviti uz Samokovsku reku do velike livade – Crvene bare.
Na ulazu u livadu skreće se prema jugu (desno) na stazu, koja uzbrdo vodi do parkinga i centra naselja Sunčani vrhovi.
Semeteško jezero
Semeteško jezero je teža duga tura (trajanje od 8 do10 sati) sa usponom oko 850m.Semeteško jezero nalazi se na 900m n.v., u ataru sela Semeteš ispod visa Čukara. Na jezeru su se formirala tzv. ploveća ostrva, sa rastinjem. Kad je vetrovito, ostrva se kreću, što predstavlja atrakciju posetiocima jezera.Do Semeteškog jezera može se doći koristeći markiranu stazu planinarske transverzale »Josif Pančić«.Od centra naselja Sunčani vrhovi, obeleženom stazom doći do Jablanove ravni, gde je kontrolna tačka 6 (KT-6) planinarske transverzale Josif Pančić. Od centra do Jablanove ravni (KT-6), potrebno je oko 120 minuta laganog hoda.
Od Jablanove ravni (KT-6) odvaja se markirana staza prema zapadu (levo), dolinom Barske reke, pored rudnika Suva ruda, stiže se za 120 minuta (od KT-6) do Semeteškog jezera.
Planinarska transverzala „Josif Pančić“
Planinarska transverzala »Josif Pančić«, ustanovljena je 1999. Godine i ima dve deonice: istočnu i zapadnu, oblika osmice, sa ukupnom dužinom oko 46 kilometara.
Istočna deonica ima 5 KT (kontrolnih tačaka) i dužinu 18 km, spuštanje oko 500 metara relativne visine (od 1934 m na 1425m) i neprekidni uspon oko 553 metara (sa 1425m na 1976m). Deonica se može preći za 8-10 časova hoda, sa odmorima od 10 do 30 minuta na kontrolnim tačkama (KT).
Zapadna deonica ima 5 kontrolnih tačaka (KT) i dužinu oko 28 kilometara.Nema velikih visinskih razlika. Može se obići za 10 do 12 časova hoda, sa odmorima od 10 do 30 minuta kod KT.Istočna deonicaOd planinarskog doma Kopaonik (KT-1) staza vodi severoistično prema planinarskom domu Rtanj i na oko 100 metara skreće levo prema izvoru Marina voda, gde se stiže za oko 5 minuta.
Dalje nastavlja prema ski-žičari Marina voda i pravo između drugog i trećeg stuba paralelno sa asfaltnim putem za Srebrnac i Brzeće, na oko 100m. Staza vodi kroz četinarsku šumu, pored vodovodnih cevi, a zatim lzlazi na asfaltni put, kojim treba ići do prevoja Jaram 1788m.
Staza dalje vodi pored stubova žičare i na kraju žičare vidi se vrh Velika Gobelja (1934m) na kome je radio-televizijski repetitor. Na česmi pored ograde je KT-2. Dužina ove deonice je oko 3 km. Od KT-2 staza dalje vodi severoistočnom padinom, sa blagim padom prema ski-žičari Gobelja Greben. Odavde se vidi hotel Srebrnac, vrh Željin, Jastrebac i Stara planina.
Od izlazne stanice ski-žičare spušta se pored stubova do polazne stanice. Kod polazne stanice ide se levo, prolazi pored skladišta i izlazi na asfaltni put od Brzeća. Skrenuti levo i ići putem i na oko 200m je oznaka za skretanje desno u travnati teren. Ide se uskim putem u manju šumu, izlazi na livadu i spušta se opet na asfaltni put za Brzeće. Treba ići putem oko 2 km. Sa puta levo (na istočnoj strani) vidi se selo Brzeće. Na drugoj velikoj krivini skrenuti desno na šumski put (na ulazu ima zelena rampa). Tu se spušta stari makadamski put od Jarma. Na oko 1 km dolazi se na krivinu udesno, gde su postavljene drvene klupe u okviru rezervata Metođe. Staza se spušta levo u dolinu potoka. Ubrzo se nailazi na potok i pećinu ili okno napuštenog rudnika iz koga voda izvire. Levo je “svetilište” na oko 1,5 km, a desno je staza za gejzir. Od krivine se može nastaviti putem, posebno ako je mokar teren do ušća potoka od Jarma i Širokog dola. Po prelasku dva potoka, na raskrsnici Gvozdac, treba skrenuti levo i ići niz potok. Na oko 200 metara strelica pokazuje prelaz preko mosta za gejzir hladne vode, gde je KT-3 (na oko 1425m n/v). Mlaz vode iz gejzira dostiže visinu oko 5 metara.Na celom ovom prostoru izgrađene su klupe i nadstrešnice za odmor posetilaca.Od KT-3 staza vodi do raskrsnice i zatim levim putem do ski-žičare Ledenica i Gvozdac, kroz Široki do. Kod polazne stanice ski-žičare skrenuti levo, šumskim putem, prema grebenu Ledenice (1870mnm), gde je izlazna stanica ski-žičare Bela reka 2 od turističkog naselja Brzeće. Na stubu je KT-4.
Od KT-4 staza vodi grebenom, zatim se spušta i blagim usponom vodi jugozapadno prema Karamanu. Sa leve strane je ski-žičara Kneževe bare i Pančićev vrh. Po izlasku na Mali Karaman (1917mnm), gde su izlazne stanice ski-žičare Kneževe bare, Karaman, Mali Karaman i Gvozdac, skrenuti levo, pored velikih gromada kamena, na jug prema Suvom rudištu. Sa desne (severne) strane je, treći po visini, vrh Veliki Karaman (Vučji krš 1936mnm). Staza se spušta na jug oko 1 km do Pajinog presla (1804mnm), a zatim vodi levo (na istok) putem prema ski-žičari Duboka 1. Kod stubova žičare skrenuti desno (na jug) i pored iste ići strmim usponom oko 2OOm, a zatim skrenuti desno i ići koso prema izlaznim ski-žičarama za Suvo Rudište (1976mnm). Na visokoj piramidi, pored površinskog kopa rudnika gvožđa, je KT-5.
Sa Suvog Rudišta pruža se pogled na planine: Maglić, Durmitor, Prokletije, Staru planinu, Šar planinu…
Rudnik nije više u eksploataciji i zbog opasnosti da se neko usled vetra i nepažnjom oklizne u provaliju, ograđen je žicom.
Od KT-5 može se ići na Pančićev vrh 2017mnm, gde je mauzolej Josifa Pančića.
Od vrha Suvo Rudište treba se spuštati istom stazom; do Pajinog presla, a zatim pravo (severozapadno) kroz šumu, preći ski staze za Karaman, na raskršću ići malo desno i dalje kroz šumu, preko ski-staze ispod žičare Mali Karaman, malo se uspinje i dolazi na raskrsnicu staza za izvor Marina vode (na severu), desno je planinski dom Rtanj. Ići levo za planinski dom Kopaonik, gde se završava istočna deonica transverzale i overava KT-1.
Zapadna deonica
Od planinarskog doma Kopaonik (KT-1) sa južne strane stazom se silazi na asfaltni put za centar turističkog naselja i Jošaničku Banju. Iza ambulante skrenuti levo prema meteorološkoj stanici, nizbrdicom do makadamskog puta, a zatim desno dolazi se do hotela Bačište. Dalje ići pored sportskih terena asfaltnim putem prema Rudnici i na oko 200m skrenuti desno na šumski put. Nakon 200m izlazi se na novi šumski put od sela Lisine za Sunčanu dolinu. Skrenuti levo (na severozapad) pored Čukare (1525mnv).
Staza dovodi do baraka za šumske radnike i konje, gde se možete zaštititi od kiše i odmoriti. Dalje ići putem i na prvoj raskrsnici puteva iz četiri smera, skrenuti desno (jedini markirani put). Ovim putem se za oko 30 minuta stiže na Jablanovu ravan. Staza transverzale skreće desno, a putem markirana staza vodi pored Barske reke za česmu, kod napuštene strugare (za 20 minuta) i dalje dolinom Barske reke za napušteni rudnik Suva ruda i Semeteško jezero (za oko 2 časa). Kontrolna tačka (KT-6) je na drvetu posle prelaska malog potoka i livade.
Od KT-6 staza vodi pravo na sever, kroz gustu šumu, šumskom stazom, sa srednjim usponom, može da se stigne za oko 1 čas kod Hajdučke vode, pored asfaltiranog puta od Jošaničke banje za Kopaonik. Staza na oko 50 metara skreće levo i ulazi u šumu i paralelno sa asfaltiranim putem na severozapad dovodi do raskrsnice (1514mnm). Na ovom mestu se spaja markirana staza za Semeteško jezero. Od raskrsnice na oko 400m je izvor vode. Levo od raskrsnice je šumski put i markirana staza oko Jadovnika do Leskove vode i Kozjih stena.
KT-7 je levo u šumi na velikoj steni gde je obeležje iz NOB-a. Pored staze za Semeteško jezero (na oko 400m) nalazi se izvor vode. Levo od staze transverzale je markirana staza 46, koja vodi oko Jadovnika, do Leskove vode i Kozjih stena, zatim do vrha Kukavice i veza sa stazom transverzale i stazom 1 od Jošaničke Banje.
Od KT-7 staza vodi na severozapad, preko livada (markacija je na retkom kamenju) i dovodi do grebena Jadovnik. Odavde se vide podkopaonička sela na zapadu i Ibarska dolina kod Raške i vrh Kukavica 1726m. Dalje grebenom na severozapad na Kukavicu gde je KT-8.
Od KT-8 treba se vratiti oko 200 m stazom kojom ste došli, zatim levo (na istok), preko livada, levo je šuma. Silazi se padinom, kroz malu šumu, opet na livadu, gde ćete ugledati ploču Miodragu Đorđeviću (1924-1993.god). Nastaviti blago spuštanje do kolibe. Od kolibe ići stazom desno, pored izvora, zatim levo i za 5 minuta stiže se na asfaltni put, pre mosta na Samokovskoj reci. Ispod podvožnjaka je mala česma.
Staza dalje vodi levo asfaltnim putem za Jošaničku Banju (severno) i na oko 1 km staza skreće desno (na istok), ulazi u šumu i blago se penje prema severoistoku i šumskim putem stiže do KT-9, koja je na blokovima stena na Pašinom bačištu. Od KT-9 staza vodi dalje kroz Čadorište (oko 2 km) izlazi na šumski put, prelazi ga u pravcu jugoistoka i dalje šumskim putem (posle prelaska ovog puta na jednom kamenu piše: »Baba Verin Vrgo«), preko doline, potoka, levo opet šumskim putem i izlazi na livade, Rvatske bačije.
Na kamenu iznad puta je KT-10. Desno su Lisičije stene, Dražina voda i Markove stene.
Od KT-10 staza vodi preko livada na kolski put, koji prolazi sa južne strane Male Gobelje i Velike Gobelje na prevoj Jaram. Od Jarma dalje asfaltnim putem za centar turističkog naselja. Na oko 1 km skrenuti levo na šumski put, koji će vas dovesti do Marine vode i planinarskog doma Kopaonik.
Izvori:
Tekst o transverzali – Dnevnik PSD „Kopaonik“ – Jovan Đokić
Opis o ostalim stazama iz knjige „Kopaonik,vodič – Jelena i Miladin-Buda Radović
Fotografije: Wikipedia
Jeste lep Kop, trenutno sam na njemu, moje Homolje je takodje lepo, samo što nema turista. Kad bolje razmislim i dobro je što nema masovnog turizma. Divljina divljina
Да ли је могуће доботи гпс фајлове ових рута?
Odmah ih dobijate brkati gospodine!
NP Kopaonik je preuzeo tekst o transverzali iz Dnevnika, kpjeg je izdao PSD „Kopaonik“ 2000 godine, a autor je Jovan Đokić
Opis o osttalim stazama preuzet je iz knjige VODIČ NA Kopaoniku od Bude i Jelene Radović.
Nas lep Kopaonik,najlepsa planina u Srbiji.
Šta reći, nego bravo . Ovi opisi staza su stvarno dobri.